Kameralny Chór PIASTUNY powstał w październiku 2005 r. Działa przy Ośrodku Działań Społeczno-Kulturalnych „PIAST” przy ul. Rękodzielniczej 1 we Wrocławiu, prowadzonym przez organizację pozarządową stowarzyszenie „NON IN SOLO PANE VIDIT HOMO”. Członkami chóru są ludzie w wieku 50+, których łączy pasja śpiewania. Śpiew to znacząca część ich życia.

Większość członków chóru wywodzi się z Reprezentacyjnego Dolnośląskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Wrocław”. Oprócz zainteresowań artystycznych zespół stanowi zintegrowaną grupę towarzyską, uczestnicząc w różnego rodzaju spotkaniach towarzyskich.

Repertuar chóru jest różnorodny. Można go usłyszeć w kościele śpiewającym na mszy świętej Gaude Mater Polonia, Ave Verum Corpus Mozarta oraz inne pieśni religijne. Można także usłyszeć w ich wykonaniu piękne kolędy oraz wiązanki piosenek patriotycznych w aranżacji profesora Jerzego Zabłockiego, które utrwalono na 2-ch płytach „Kwiaty Polskie” i „Skarbiec Polski”. W repertuarze zespołu znajdziemy również lekkie piosenki ludowe z różnych regionów Polski w tym piosenki dolnośląskie i biesiadne, ale także coś z repertuaru trudniejszego jak „Litanię Ostrobramską” S. Moniuszki, „Le sponde dell’ Eufrate” – z Nabucco Verdiego, „Misa Criolla” Ariela Ramireza i „Carmina Burana” Carla Orffa.

Zespół dużo koncertuje w kraju i za granicą a szczególnie we Wrocławiu i na terenie Dolnego Śląska. W roku 2012 zespół koncertował na Litwie dla środowisk polonijnych w Nemęczynie, w Gaju i Wilnie w Domu Polskim, w kościele p/w Św. Ducha i w kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej. W październiku 2013 r. chór brał udział w I edycji Międzynarodowego projektu z udziałem chórów z Niemiec (Chemnitz), z Czech (Praga) i Polski (Wrocław). Połączone chóry zaprezentowały w Stadthalle w Chemnitz „Carmina Burana” i „Misa Criolla”. II edycja festiwalu z udziałem chórów zagranicznych odbyła się w Pradze ( czerwiec – 2015), a III edycja we Wrocławiu 15 maja 2016 w ramach Europejskiej Stolicy Kultury. Edycja wrocławska została zorganizowana przy współpracy z Narodowym Forum Muzyki i Akademią Muzyczną im Karola Lipińskiego we Wrocławiu. W koncercie pod dyrekcją prof. Marka Pijarowskiego wzięły udział dodatkowo chór Politechniki Wrocławskiej, chór chłopięcy NFM, chór Gaudium z Pragi, chór Cappella Cantorum z Chemnitz oraz orkiestra symfoniczna i soliści Akademii Muzycznej we Wrocławiu.

W październiku 2015 r. chór brał udział w Międzynarodowym Festiwalu „9. International festival of choirs an d orchestras on Lake Garda” oraz koncertował przy pawilonie polskim na Międzynarodowej Wystawie EXPO w Mediolanie rozpowszechniając Wrocław i region dolnośląski. W latach 2015 i 2016 chór brał udział w Dolnośląskim Przeglądzie Artystycznie Zakręconych Seniorów PN. „Bo radość jest w nas” zorganizowanym przez Marszałka Województwa Dolnośląskiego i zdobył dwukrotnie I miejsce. We wrześniu 2017 r. chór koncertował na Rynku we Lwowie w ramach Dni Kultury Dolnośląskiej, śpiewem ubogacił mszę św. w katedrze rzymsko-katolickiej i po mszy dał koncert „Kwiaty Polskie”. Chór został przyjęty na specjalnej audiencji przez księdza arcybiskupa Archidiecezji Lwowskiej Mieczysława Mokrzyckiego, gdzie też dał krótki koncert.

Chór prowadzi adiunkt Akademii Muzycznej we Wrocławiu prof. Ewa Grygar. Założycielem i kierownikiem chóru jest Henryk Macała.

Kwiaty polskie

Kwiaty polskie był pierwszym programem Kameralnego Chóru Piastuny, to wiązanka piosenek i pieśni patriotycznych w aranżacji prof. Jerzego Zabłockiego. Zespół nagrał – przy akompaniamencie wybitnego akordeonisty Mariana Szczebaka – swoją pierwszą płytę pod tym właśnie tytułem . Od tego zdarzenia zaczęły się liczne koncerty. Po jednym z nich, nie bez powodu, ktoś powiedział: „wyśpiewaliście kawałek trudnej historii Polski”. Wiązanka zaczyna się bowiem od Warszawianki, która powstała w czasie Powstania Listopadowego w 1831 roku. Jest to utwór z muzyką Karola Kurpińskiego i słowami Karola Sienkiewicza, rodzonego brata dziadka autora „Trylogii”. Kolejne utwory prowadzą słuchaczy poprzez Powstanie Styczniowe – W krwawym polu srebrne ptaszę – Wincentego Pola z muzyką Alfreda Bojarskiego, następnie przez pierwsze zrywy patriotyczne XX wieku, a mianowicie Warszawiankę 1905 r., piosenki związane z I wojną światową, z wojną bolszewicką i z II wojną światową. Dalej można usłyszeć utwory, które towarzyszyły Polakom w czasie kampanii wrześniowej, podczas Powstania Warszawskiego oraz mówiące o heroicznej walce na wielu frontach II wojny światowej – w Tobruku i w bitwie o Monte Casino. Na koniec programu przypada polonez ze śpiewogry Jana Nepomucena Kamińskiego i Józefa Baschny pt. Skalmierzanki, czyli Kroniki Zwierzynieckie (tekst został napisany w 1828 roku):

Piękny jest nasz kraj, (…) kiedy zgoda między ludźmi, (…) piękny styczeń piękny maj, kiedy do nas nie strzelają, kiedy na nasz dom nie lecą bomby. Niech rdzewieją karabiny, czołgi, rakiety, tego nam nie szkoda (…) Najważniejsza w świecie rzecz, by na świecie była zgoda.

Skarbiec polski


Skarbiec polski – wiązanka melodii sprzed wieku – tak zatytułował program prof. Jerzy Zabłocki, opracowując aranżację utworów śpiewanych przez naszych przodków w okresie zaborów. Partytura napisana z myślą o Reprezentacyjnym Dolnośląskim Zespole Pieśni i Tańca Wrocław nigdy nie została zrealizowana. Przekazała ją Piastunom wdowa po Profesorze, Danuta Płocka-Zabłocka.

Na program złożyły się następujące utwory:

  1. Kurdesz – jedna z najpopularniejszych piosenek biesiadnych, powstała w czasie karnawału w roku 1779, w słynącym z gościnności domu Anny i Grzegorza Łyszkiewiczów, kupców warszawskich (bohaterów utworu);
  2. Polonez Kurpińskiego – Polonez rycerski pochodzi z wodewilu Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale albo Nowe Krakowiaki Karola Kurpińskiego (1785–1857); napisany został do libretta Jana Nepomucena Kamińskiego (stanowi najwybitniejszą pozycję w polskiej muzyce operowej);
  3. Pije Kuba do Jakuba – pieśń szlachecka i mieszczańska z XVIII w.;
  4. Pieśń filaretów – tekst Adama Mickiewicza z roku 1820, napisany w Wilnie, patriotyczny utwór, jaki młodzi filareci śpiewali w Towarzystwie Filomatów i Filaretów;
  5. Wisła – pieśń zamieszczona w Śpiewniku powstańczym z roku 1920. Autorem tekstu jest Karol Kucz, melodia anonimowa;
  6. Wisło moja, Wisło stara – autor tekstu Ignacy Danielewski, pieśń z roku 1862; twórca melodii nieznany;
  7. Flisacy – autor tekstu Feliks Szober, muzyka Martin Muenchaimer;
  8. Płynie Wisła – pieśń z lat 70. XIX wieku, skomponowana przez Kazimierza Hofmana do tekstu Edmunda Wasilewskiego – jako ilustracja do sztuki teatralno-muzycznej pt. Emigracja chłopska.
  9. O gwiazdeczko – pieśń z roku 1820, oparta na tekście wiersza poety i tłumacza Wiktora Zielińskiego; muzykę w roku 1850 skomponował książę Kazimierz Lubomirski;
  10. Choć burza huczy – autor tekstu to prawdopodobnie Edmund Wasilewski; powstała około roku 1840 do melodii zaczerpniętej z muzyki Franciszka Schuberta; zyskała popularność jako pieśń towarzyska;
  11. Dziedzina ojczysta – słowa Teofil Lenartowicz, muzyka Karol Studziński;
  12. Hej, Mazury – autor nieznany, utwór zamieszczony w zbiorze Bukiet pieśni światowych z roku 1901;
  13. Polonez Kochajmy się – z roku 1862, słowa Jan Czubski, współtwórca muzyki Antoni Górecki.

Wyszczególnione utwory znalazły się na płycie zatytułowanej Skarbiec polski, której premiera miała miejsce dnia 27 marca 2011 roku.

Członkowie zespołu Piastuny uznali, że aby uatrakcyjnić prezentacje tego programu, należy zadbać o odpowiednie stroje. Dzięki wielu staraniom udało się wypożyczyć kostiumy z Opery Wrocławskiej, które wcześniej służyły w spektaklu opery Halka Stanisława Moniuszki. Już w założeniu miały one odgrywać rolę, o jakiej pisze Hanna Dziechcińska w artykule Strój, czyli ciało ubrane, podkreślając, jak ważne znaczenie miały niegdyś ubiory z ich wszystkimi akcesoriami. Chórzyści zespołu Piastuny ubrani w charakterystyczne stroje polskiej szlachty podkreślali nimi przynależność do narodowej tradycji, odniesienie do czasów, w których noszono ubiory wskazujące na urodzenie, określony stan społeczny i pełnioną funkcję. Wyróżniające się elementy takiego stroju to: żupan, kontusz przepasany pasem, czapka na głowie oraz wysokie skórzane buty. Znaczącą rolę odegrał też kolor ubioru, zarezerwowany niegdyś dla szlachty wysoko urodzonej. Miał on też wskazywać na określoną wspólnotę. Strój bowiem – jak zaznacza Dziechcińska – zawsze stanowił:

…czynnik integrujący daną grupę społeczną lub narodową, podkreślał jej odrębność od innych, co stanowiło zarazem poczucie dumy. W stroju polskim dostrzegano jednocześnie jego zespolenie z miejscem zamieszkania, terenem Rzeczypospolitej.

Cały układ sceniczny tego programu został stworzony podczas prób przez samych chórzystów. Sceniczne rekwizyty uzupełnili kielichami i innymi przedmiotami, nawiązującymi do epoki, w której szlachta manifestowała swoją społeczną odrębność.

Biesiada Ludowa

(wiejska izba, podczas przygrywki wybiega dziewczyna, nakrywa stół na przyjęcie gości i śpiewa)
Ej przeleciał słowiczek, słowiczek przez zielony gaiczek
Przez gaiczek zielony, do swy miły narzeczony. (2x)
(do izby wbiega chłopak i śpiewa)
Kiedy ty mnie w sercu masz, w sercu masz, posprzedaj ty co ty masz
Posprzedaj pola łąki a mnie wykup od wojenki. (2x)
A ja łąki nie sprzedam, nie sprzedam ja na łące siano mam.
Na łące siano koszę, ciebie Jasiu w sercu noszę. (2x)
(z zaskoczenia mężczyźni wbiegają i śpiewają)

A ja sobie z góry jadę
Rum trajda rum trajda z góry jadę,
Mam koniki oba gniade
Rum trajda rum trajda oba gniade.
Oba gniade, oba rysie…

Tak rozpoczynała się scena Biesiady ludowej – programu według scenariusza przygotowanego przez Henryka Macałę, w opracowaniach muzycznych i aranżacji Jerzego Zabłockiego. Okazją do jej powstania była obchodzona w 2014 roku 200. rocznica urodzin Henryka Oskara Kolberga – polskiego etnografa, folklorysty i kompozytora. Kolberg, zauroczony polskim folklorem, jako pierwszy badacz usystematyzował go, podzielił według regionów i opisał w obszernym dziele: Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce.

Program Biesiada ludowa stał się powrotem do źródeł muzycznych Kameralnego Chóru Piastuny i repertuaru wykonywanego przed laty w Reprezentacyjnym Dolnośląskim Zespole Pieśni i Tańca Wrocław. Była to folklorystyczna wędrówka po różnych regionach Polski, utrzymana w zupełnie innej konwencji niż programy wcześniej wykonywane przez zespół Wrocław. Zaprezentowano muzycznie bloki tematyczne, przeplatane humorem ludowym, czasem frywolnym, nawiązującym do wykonywanych pieśni („…jak się Państwo przekonacie, każde pokolenie żyło podobnymi problemami, zaczęło się to już w raju, kiedy Ewa namówiła do grzechu Adama…”). Narrację łączącą stanowiły opowieści i sceny w wykonaniu chórzystów.

Widowisko rozpoczynała wiązanka piosenek rzeszowskich, zakończona występem naszych kolegów, dawnych tancerzy Zespołu Wrocław, w strojach z tego regionu. W całym programie prezentowano po kolei regiony Lublina, Krakowa, Górnego Śląska (w tym Śląska Cieszyńskiego i Opolskiego), a także Mazury ludowe z Mazowsza, repertuar Kujaw, Warmii i Mazur, Opoczna i Wielkopolski. Koncert kończyły utwory dolnośląskie, z czasu gdy ziemie te miały inne niż obecnie geopolityczne położenie . Utwory, o jakich mowa, opublikował Józef Majchrzak w zbiorku Dolnośląskie pieśni ludowe w roku 1955. Śpiewają je nadal dolnośląskie zespoły, w tym Piastuny.

Występujący w strojach regionalnych tancerze odtańczyli polkę lubelską, mazura, krakowiaka oraz kujawiaka i opoczyńską tramblankę. W finale znalazł się tańczony polonez ze Skalmierzanek. Na bis zaśpiewano ukochaną piosenkę Zabłockiego Modre oczka (z regionu Warmii). Zespół Piastuny sam przygotował ubiory nawiązujące do strojów ludowych (niektóre części ubiorów wypożyczono od zespołu Wrocław). Scenę zaaranżowano na wiejską izbę, a salę koncertową ozdobiły wypożyczone od zespołów Kalina, Jedliniok i Wrocław stroje regionalne. Artystów i publiczność zbliżył ostatecznie stylizowany na wiejski, poczęstunek.

Projekt międzynarodowy


W 2012 roku Kameralny Chór Piastuny został zaproszony do udziału w międzynarodowym projekcie muzycznym (polsko-niemiecko-czeskim) pod nazwą Choros-Festival, razem z chórami z Chemnitz oraz Pragi. Projekt zakładał przygotowanie przez poszczególne zespoły następujących dzieł: Carmina Burana Carla Orffa i Missa Criolla Ariela Ramireza. Amatorskie chóry, po wspólnych warsztatach, zaśpiewały ten program w Stadthalle Chemnitz (19.10.2013 roku), a w Pradze (5–7.06.2015 roku) wykonały pierwszą Litanię Ostrobramską Stanisława Moniuszki z udziałem: Joanny Zawartko-Kołodziej, Marii Zawartko, Marcina Czopki i Pawła Kołodzieja (pedagogów i studentów Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego) oraz utwory z cyklu „Pieśni morawskie” Antonina Dworzaka Zelenaj se zelenaj. Prezydent Wrocławia, Rafał Dutkiewicz, zaprosił wówczas zaprzyjaźnione chóry z Czech i Niemiec na III etap festiwalu Choros-Festival do Wrocławia, w roku ESK 2016. Współorganizatorami byli także: Narodowe Forum Muzyki, Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego oraz Stowarzyszenie Non In Solo Pane Vidit Homo. W stolicy Dolnego Śląska ponownie wykonano dzieło Carla Orffa z udziałem połączonych chórów: Chóru Gaudium z Pragi pod dyrygenturą Zdenki Souckovej, Cappelli Cantorum z Chemnitz – dyrygent Werner Haas, Akademickiego Chóru Politechniki Wrocławskiej – z dyrygentką Małgorzatą Sapiechą-Muzioł, Kameralnego Chóru Piastuny – dyrygent Ewa Grygar, Chóru Chłopięcego NFM – dyrygent Małgorzata Podzielny, Akademickiej Orkiestry Symfonicznej Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego oraz solistów (Olgi Ksenicz – sopran, Piotra Łykowskiego – tenor, Michała Błockiego – baryton) pod batutą Marka Pijarowskiego.

Łącznie w projekcie wzięli udział następujący wykonawcy z poszczególnych państw:

  • Niemcy – Chemnitz: 120 osób chóru dorosłego oraz 80 dzieci, 3 solistów, 10 osób zespołu instrumentalnego;
  • Czechy – Praga: 80 osób chóru dorosłego oraz 80 dzieci, 5 solistów, 20 osób zespołu instrumentalnego;
  • Polska – Wrocław: 150 osób chóru dorosłego oraz 20 dzieci, 6 solistów, 94 członków orkiestry symfonicznej.

Projekt wpisywał się w założenia Europejskiej Stolicy Kultury, gwarantując aktywne uczestnictwo wrocławian w niecodziennych wydarzeniach kulturalnych. Zapewnił obecność naszego miasta w uroczystościach sąsiedzkich państw europejskich, a także ich udział we wrocławskich koncertach oraz międzynarodową wymianę kulturalną na poziomie zespołów amatorskich.

Koncert Jubileuszowy

Na jubileusz 10-lecia swojego chóru Piastuny przygotowały program będący przeglądem ich dorobku artystycznego. Złożyły się nań w pierwszej części: uroczysty hymn Gaude Mater Polonia, pieśni patriotyczne wybrane z Kwiatów polskich (O mój rozmarynie, Przybyli ułani, Maszerują strzelcy, Wojenko, wojenko, Rozkwitały pąki…, Rozszumiały się wierzby, Wędrował księżyc, Piękny jest nasz kraj) i blok piosenek zagranicznych (Tahiti, Rozlein, Bella Bimba, Quando Aurora) oraz Anatewka i To świt z musicalu Skrzypek na dachu.

Druga część zawierała wybrane piosenki ze Skarbca polskiego (Kurdesz, Polonez Kurpińskiego, Pije Kuba do Jakuba, Pieśń filaretów, Wisła, Wisło moja Wisło stara, Flisacy), wiązankę pieśni ludowych zatytułowanych Kraków i kolędy z Pastorałki Leona Schillera, którą co roku wystawiano w ODSK Piast (Gore Gwiazda, Wśród nocnej ciszy, dwuśpiew Marii i Józefa Pomaluśku Josepfie, Zaśnij Jezuniu, Coraz to dalej szopa się wali), a także radosne Libiamo z opery Traviata Giuseppe Verdiego na zakończenie.

Prowadzenie całego koncertu powierzono dwójce wrocławskich artystów – Marii Zawartko i Jerzemu Skoczylasowi.